Arabisch, Turks, Bulgaars, Marokkaans en Dari met stip de meest getolkte talen

‘Arabisch, Turks, Bulgaars, Marokkaans en Dari blijven – hoewel hun totale aantallen jaar na jaar afnemen - met stip de meest telefonisch getolkte talen binnen de CAW-context.’ dat concludeert Vlaams Parlementslid Katja Verheyen (N-VA) uit de analyse van meer dan 9000 geanonimiseerde telefonische tolkgegevens die ze bij Vlaams minister Wouter Beke opvroeg.

Elkaar verstaan om elkaar te begrijpen

De verschillende Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW) werken regelmatig met sociaal tolken in hulpverleningsgesprekken. Sociaal telefoontolken is daar een vorm van. Hierbij vertaalt de tolk het gesprek tussen de hulpverlener en de anderstalige cliënt via de telefoon. Sociaal telefoontolken zijn een belangrijk en en onmiddellijk toegankelijk instrument in het realiseren van kwaliteitsvolle hulpverlening door de verschillende geledingen van de CAW Groep. Het is in een hulpverleningscontext niet altijd evident om ad hoc een oplossing te zoeken voor de bestaande taalbarrière. Het is dus zowel voor hulpverlener als cliënten essentieel om elkaar echt te begrijpen om zo oplossingsgericht te kunnen werken.  Om aan deze behoefte voldoen beschikken de CAW’s daarom ook over jaarlijks vastgelegde middelen om onder meer aan telefonische tolksessies te besteden. Voor de periode 2017 tot en met 2019 ging het concreet over een gezamenlijk totaalbudget van ruim € 167.000. Een budget waarmee meer dan 9200 keer (3319 in 2017, 3317 in 2018 en 2578 in 2019) beroep werd gedaan op een telefonische tolk. ‘CAW Limburg deed in die periode – hoewel het na CAW Oost-Vlaanderen het grootste werkingsgebied beslaat – slechts op € 16.493 van het totaalbudget beroep. Iets meer dan 10 procent van het budget dat over de CAW-groep verdeeld wordt.’ aldus Verheyen.

Arabisch, Turks, Bulgaars, Marokkaans en Dari met stip de meest getolkte talen

Uit de cijfers die Verheyen opvroeg, blijkt dat Arabisch, Turks, Bulgaars, Marokkaans en Dari de afgelopen twee jaar de top vijf van de meest getolkte talen in een CAW-context uitmaakten. Het Arabisch besloeg in 2017 maar liefst 33 procent van het aantal telefonisch getolkte gesprekken, respectievelijk bijna 27 procent en 24,6 procent in 2018 en 2019. ‘Naarmate de vluchtelingencrisis van 2016 meer en meer uitdooft, zien we een duidelijke verschuiving naar andere talen. Het Arabisch blijft in de CAW’s de meest getolkte taal maar haar aandeel neemt jaar na jaar af.’ zo verklaart Verheyen. 

Een meer fijnmazige analyse van de gegevens levert ook de nodige nuances en regionale verschillen. Zo is het aandeel Bulgaars dat in 2017 nog goed was voor 10,7 procent (8,35 procent in 2018 en 5,9 procent in 2019) van het aantal getolkte gesprekken een bijna exclusief Oost-Vlaamse aangelegenheid. In Limburg daarentegen maken Arabisch, Turks en Dari daarentegen jaar na jaar de top drie uit. Ze worden er jaarlijks afwisselend gevolgd door het Russisch, Somalisch, Frans, Pashtoe en Spaans.

Van vluchthuizen tot justitiële hulpverlening

De telefonische tolken beslaan een heel breed gamma aan hulpverlening gaande van woonbegeleiding, thuislozencentra, vluchthuizen, crisishulpverlening tot justitieel welzijnswerk. De opgevraagde cijfers laten echter niet toe om duidelijke conclusies te trekken over het aantal individuele casussen.

‘Het is moeilijk uit de geanonimiseerde data op te maken hoe vaak de CAW’s beroep moeten doen op een sociale tolk en of er daar sprake is van bepaalde tendensen binnen een culturele achtergrond. Het zou alleszins een goed idee zijn om de taboes achterwege te laten en om in het geval van een bepaalde systematiek in de cijfers – denk bijvoorbeeld aan partnergeweld - daar ook correct naar te handelen’.

Naar een nieuw talenbeleid

Het staat buiten kijf dat iedereen toegang moet hebben tot een kwaliteitsvolle hulpverlening. Mensen die het Nederlands niet machtig zijn, zijn ook vaker kwetsbaar en hebben bijgevolg ook meer hulp nodig. Dit ontslaat echter noch de cliënt om het Nederlands machtig te worden noch de CAW’s om zorgvuldig en meer innovatief met de middelen om te springen. Sociaal tolken is nu eenmaal niet kosteloos.

‘In dat kader is er dus ook voor gekozen om de CAW’s vanaf 2020 een totaalsubsidie toe te kennen van €145.000 euro als tegemoetkoming in de totale kost voor tolken en vertalers die de CAW’s hebben. Hiervoor is ruim € 83.000 specifiek aan de kant gezet om een nieuw talenbeleid te ontwikkelen. Een nieuw talenbeleid dat niet alleen responsabiliserend werkt maar tegelijk ook de CAW’s in staat stelt naar meer innovatieve alternatieven. Zonder dat daarbij het grotere plaatje van kwaliteitsvolle hulpverlening uit het oog verliezen.’ concludeert Vlaams parlementslid Katja Verheyen.